نقش پیوند صنعت و دانشگاه در توسعه

همواره بیکاری و یا کار در جایگاه نامناسب افراد و عدم پیوند صنعت و دانشگاه به صورت عملی یکی از معضلات اساسی کشور ما بوده است. تا به حال دلایل مختلفی در این باب ذکر شده است. در اکثر موارد افراد به دنبال یک یا چندین مقصر می گردند که سبب این امر شده است. شاید یکی از دلایل عدم پیشرفت چشمگیر کشور ما در بسیاری از موارد همین موضوع است.

به عبارتی ما همواره در حال دنبال پیدا کردن مقصر در هر موضوعی هستیم بدون اینکه تلنگری به خود بزنیم. که در این شرایط نقش ما چیست؟ چه کاری از دست ما بر می آید؟

معمولاً این سوال را از خود نمی پرسیم. چون همیشه منتظریم یک نفر بیاید و همه چیز را درست کند و یک بهشت برین تحویل ما بدهد و برود. در نتیجه هیچ زمانی این اتفاق نیفتاده و نمی افتد تا همه افراد کشور تصمیم به بهبود وضعیت بگیرند و راهکار های لازم را با توجه به تجربیات خود در حوزه ای که توانایی دارند را ارائه دهند و برای پیشبرد آن تلاش کنند.

به عقیده اینجانب یکی از عواملی که سبب ارتقا وضعیت فعلی می گردد پیوند صنعت و دانشگاه است. نه این که به این موضوع فقط در حد شعارگونه و دکوری نگاه کرد بلکه به آن جامه عمل پوشاند و در عمق جامعه آن را پیاده نمود. این امر چگونه مکان پذیر است؟ معنی پیوند صنعت و دانشگاه چیست؟ آیا در شرایط فعلی اصلاً دانشگاه می تواند نیاز های جامعه را برطرف نماید؟

معمولاً دانشگاه و دانشجویان را در حد همان مدرک و به قول معروف کلاس گذاشتن قبول داریم و بیشتر از این به آن باور نداریم. یکی از دلایل این موضوع این است که صرفاً دانشجویان تلاش می کنند تا فارغ التحصیل شوند و بعد از آن به دنبال یک شغل مناسب می گردند و یا در نهایت در بهترین حالت به آمریکا یا سایر کشور های اسم و رسم دار مهاجرت کنند. زیرا شغل های موجود در بازار کار اصلاً تناسبی با دروسی که در دانشگاه آموزش داده می شوند ندارد.

هنگامی که یک فارغ التحصیل شانس بیاورد و آن هم از طریق رابطه بتواند وارد بازار کار شود با یک شکاف عمیق میان دروس دانشگاه و بازار کار مواجه می شود. اما اگر پیوند صنعت و دانشگاه رخ دهد هم آن ها امیدوار می شوند و هم کشور توسعه می یابد.

به عبارتی دیگر یک دانشجو زمانی که وارد دانشگاه می شود در ترم های اولیه مورد ارزیابی قرار بگیرد و بر طبق توانایی هایش با هدایت اساتید دانشگاه وظیفه ای بر عهده او در زمینه پژوهشی و مطالعاتی گذاشته شود و در قبال آن درآمد هم داشته باشد شما خواهید دید که چه تحولی در تولید علم و محصول حاصل خواهد شد. این کار هم دانشجو را هدفمند می کند هم متخصص و شاید شرایط برای او به گونه ای باشد که اصلاً محیط دانشگاه را ترک نکند و وقت خود را در جستجوی کار هدر بدهد. این شاید معنای آرمانی پیوند صنعت و دانشگاه باشد.

فاصله میان پیوند صنعت و دانشگاه

دلیل این موضوع همین فاصله زیاد میان صنعت و دانشگاه است. در واقع دانشگاه باید زمینه ساز رفع نیاز های جامعه و توسعه کشور باشد. دانشگاه های نسل سوم یا دانشگاه های کارآفرین در واقع ایده ای برای پیوند صنعت و دانشگاه هستند. به این صورت که با بازدید و بررسی مشکلات صنعت و اجتماع به دنبال راه حل های علمی برای رفع نیاز های مذکور می گردند. در واقع رسالت اصلی دانشگاه همین است. حتی دانشگاه خود می تواند با اختراعات و ابداعات خود صنعت های نو بیافریند و کشور را متحول کند.

با این کار زمان گرانبهای دانشجویان و اساتید صرفا جهت دکور تیتر دانشگاه و مدرک هدر نمی رود بلکه مولد صنعت و اشتغال می شود. اکثراً تصور ما بر این است که کشور های پیشرو در تکنولوژی با امور ماورایی به این جایگاه رسیده اند و تولیدات خود را به این حد رسانده اند.

در صورتی که در کشور هند که کمتر در کشور ما به آن توجه می شود در امور تکنولوژی و نرم افزاری در زمره برترین های دنیا قرار گرفته است. دلیل آن توجه به دانش افراد نخبه کشور، مطالعه بالا و تلاش زیاد و در نهایت پیوند صنعت و دانشگاه است. فکر نمیکنم آن ها هم به سبک ما ایرانی ها بگویند اینجا هند است دیگر!

یکی از ایرانیانی که با تخصص خود در زمینه لوله های حرارتی(Heat Pipe) توانسته به صنعت آمریکا خدمت کند پروفسور امیر فقری است که از اختراعات او در ناسا و سایر صنایع آمریکا استفاده شده است. شاید یکی از دلایل پیشرفت آمریکا بهره گیری از نخبگان ایرانی در زمینه پیوند صنعت و دانشگاه است. شاید این موضوع کمی اغراق آمیز به نظر بیاید ولی به نظرم همین گونه هست.

به قول پروفسور رضا “دانشمندان و نخبگان ما مانند نگینی هستند که ما به راحتی از دست خود در می آوریم و تقدیم آن ها می کنیم.” نخبگانی که حاصل سال ها تلاش معلمان و اساتید مختلف در طول سالیان دراز هستند. حال اگر ما از دانشگاه حمایت کنیم و اختیار صنعت را به دانشگاه بسپاریم و به صورت عملی شاهد پیوند صنعت و دانشگاه باشیم، شاهد همان پیشرفت خواهیم بود.

ناگفته نماند تمام این مشکلات هم ناشی از ضعف های سیستم آموزشی و کاری و به عبارتی عدم پیوند صنعت و دانشگاه نیست. یک بخشی از آن نوع تفکر اشتباهی است که در بین افراد کشور ما نیز حاکم است و آن این که اگر از ایران برویم عالی می شود و تصور اکثریت بر این است که اگر به هر کشوری برویم بهتر از ایران است. اما به قول معروف آواز دهل از دور خوش است. به دلیل عدم انقال تجربیات سخت و طاقت فرسای مهاجرت از سوی سایرین، افراد همیشه دید مثبتی به مهاجرت دارند و به هر دری می زنند تا از ایران بروند.

در صورتی که اگر بدانند آن سوی آب ها مهاجران ایرانی چه سختی تحمل می کنند و با چه مشکلات متعددی رو به رو می شوند قطعا در تصمیم خود تجدید نظر می کنند. در واقع اگر آگاه باشند که باید چه زحمتی بکشند تا مورد تایید سیستم های خارجی قرار بگیرند، به این نتیجه می رسند که اگر در ایران همین تلاش را در پیش گیرند هم زندگی خودشان، هم کشورشان دگرگون خواهد شد.

خودروی قاصدک نصیر

برای نمونه اینجانب هر بار وارد دانشکده مکانیک دانشگاه خواجه نصیر می شدم، قاصدک نصیر که یک خودروی تمام الکتریکی ساخت دانشگاه بود را می دیدم تعجب می کردم که چرا صرفاً جهت دکور استفاده می شود. خودرویی که از اکثر جهات توانسته از آزمون ها سربلند بیرون بیاید اما در همان مرحله باقی مانده و به تولید نرسیده است. شرکت تسلا چگونه توانسته بازار آمریکا را با خودروهای خود در دست بگیرد. با استفاده از همین دانشی که ما داریم ولی از آن صرفاً جهت دکور استفاده می کنیم.

اگر ایران خودرو ، سایپا، پارس خودرو و یا حتی سرمایه گذاران خصوصی روی این خودرو سرمایه گذاری کنند یا حتی آن را بهبود دهند و به تولید انبوه برسانند آیا ما نمی توانیم با پیوند صنعت و دانشگاه به همان جایگاه در بازار جهانی برسیم و دیگر نگوییم اینجا ایران است دیگر!

شاید هم یک روزی در شهر دانش و  شهر کار ایوان کسری این امر صورت پذیرد.